Menopauza to naturalny etap w życiu kobiety, który wiąże się z wygasaniem czynności hormonalnej jajników. Średni wiek wystąpienia menopauzy to około 51 lat, choć może ona pojawić się zarówno wcześniej, jak i później¹. Choć jest to proces fizjologiczny, objawy z nim związane potrafią znacząco wpłynąć na komfort życia. Wczesne ich rozpoznanie i odpowiednie działanie pozwalają złagodzić wiele dolegliwości.

Najczęstsze objawy menopauzy

Objawy menopauzy mogą być bardzo zróżnicowane i zależą od wielu czynników – m.in. genetycznych, stylu życia, diety, poziomu stresu i aktywności fizycznej. Najczęściej wymieniane dolegliwości to:

• Uderzenia gorąca (hot flashes): występują u 75–80% kobiet², często połączone z nadmiernym poceniem się, szczególnie nocnym.
• Zaburzenia snu: trudności z zasypianiem, wybudzanie się, bezsenność³.
• Wahania nastroju i drażliwość: wynikają z wahań poziomu estrogenu i progesteronu⁴.
• Suchość pochwy i spadek libido: związane z atrofią błon śluzowych⁵.
• Zaburzenia miesiączkowania: nieregularne cykle, coraz rzadsze miesiączki aż do całkowitego ustania.
• Przybieranie na wadze i zmiany w sylwetce: często pomimo niezmienionych nawyków żywieniowych.
• Kołatanie serca, bóle stawów, problemy z pamięcią, uczucie zmęczenia.

Wiele kobiet odczuwa także zmniejszenie pewności siebie, większą podatność na stres i lęk.

Jak rozpoznać, że to menopauza?

Menopauza jest diagnozowana retrospektywnie – gdy od ostatniej miesiączki minie co najmniej 12 miesięcy⁶. Jednak wiele objawów może pojawić się wcześniej, w okresie perimenopauzy, który może trwać nawet 5–10 lat.

Dla potwierdzenia diagnozy lekarz może zlecić badania poziomu:

• FSH (hormon folikulotropowy) – jego poziom zwykle rośnie
• Estradiolu – zazwyczaj spada
• TSH – by wykluczyć zaburzenia tarczycy

Co wpływa na nasilenie objawów?

Istnieją czynniki, które mogą nasilać objawy menopauzy, m.in.:

• Palenie tytoniu
• Niska aktywność fizyczna
• Przewlekły stres
• Dieta uboga w fitoestrogeny i błonnik
• Niedobór snu
• Spożycie alkoholu i kofeiny⁷

Jak złagodzić objawy menopauzy?

Zmiana stylu życia

• Aktywność fizyczna: regularne ćwiczenia aerobowe (np. szybki marsz, rower) zmniejszają częstotliwość uderzeń gorąca⁸.
• Zdrowa dieta: bogata w warzywa, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste i kwasy omega-3.
• Redukcja stresu: joga, medytacja, terapia poznawczo-behawioralna.

Naturalne wsparcie

• Fitoestrogeny: np. soja, czerwona koniczyna, siemię lniane – wykazują działanie podobne do estrogenu⁹.
• Zioła: pluskwica groniasta (Cimicifuga racemosa), żeń-szeń, niepokalanek.

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ)

• Skuteczna w redukcji uderzeń gorąca, zaburzeń snu i suchości pochwy.
• Wymaga indywidualnej kwalifikacji lekarskiej ze względu na możliwe skutki uboczne (np. zakrzepica, rak piersi u niektórych kobiet)¹⁰.

Terapie miejscowe

• Żele estrogenowe, globulki dopochwowe – pomocne w suchości pochwy bez wpływu ogólnoustrojowego.

Wsparcie psychologiczne

• Rozmowa z terapeutą lub dołączenie do grupy wsparcia może poprawić samopoczucie i komfort emocjonalny.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Warto skonsultować się z ginekologiem lub lekarzem rodzinnym, jeśli:

• Objawy są bardzo nasilone i utrudniają codzienne funkcjonowanie
• Miesiączki stają się nieregularne przed 40. rokiem życia
• Występuje nagłe krwawienie po okresie bez miesiączek
• Występują silne objawy depresyjne lub lękowe

Przypisy

• Freeman EW. Physiology of menopause. Obstet Gynecol Clin North Am. 2011.
• National Institute on Aging. Menopause: Time for a Change. NIH.gov.
• Kravitz HM et al. Sleep Difficulty in Midlife Women: A Community Survey. Obstet Gynecol. 2003.
• Schmidt PJ et al. Estrogen replacement in perimenopause-related depression. Am J Obstet Gynecol. 2000.
• Mac Bride MB et al. Vulvovaginal atrophy. Mayo Clin Proc. 2010.
• WHO Scientific Group. Research on the menopause in the 1990s. WHO Technical Report Series, 1996.
• Thurston RC et al. Menopausal symptoms and risk factors. J Womens Health. 2008.
• Elavsky S, McAuley E. Physical activity and symptoms of menopause. Health Psychol. 2005.
• Messina M. Soy and health update. Nutrients. 2016.
• Sturdee DW, Pines A. Updated IMS recommendations on postmenopausal hormone therapy. Climacteric. 2011.