Dlaczego menopauza i niedoczynność tarczycy są często mylone?
Menopauza i zaburzenia pracy tarczycy, zwłaszcza niedoczynność, mają wiele objawów wspólnych. Obie te sytuacje wpływają na układ hormonalny i mogą powodować podobne dolegliwości – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. To sprawia, że wiele kobiet nie zdaje sobie sprawy, czy ich pogorszone samopoczucie to „tylko menopauza”, czy może nieleczona choroba tarczycy.
Zarówno menopauza, jak i niedoczynność tarczycy występują najczęściej między 40. a 60. rokiem życia, a ich współwystępowanie jest dość powszechne. Co więcej, zmiany hormonalne związane z klimakterium mogą nawet wpływać na funkcjonowanie gruczołu tarczowego1.
Objawy wspólne dla menopauzy i niedoczynności tarczycy
- zmęczenie i brak energii
- wahania nastroju, drażliwość, depresja
- przyrost masy ciała mimo braku zmian w diecie
- problemy ze snem
- „mgła mózgowa”, trudności z koncentracją i zapamiętywaniem
- obniżone libido
- suchość skóry
- zaburzenia miesiączkowania (we wczesnym okresie menopauzy)
Objawy charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy
- uczucie zimna, nawet gdy innym jest ciepło
- spowolnienie ruchów i mowy
- obrzęk twarzy i powiek
- zaparcia
- suchość i łamliwość włosów, wypadanie zewnętrznych części brwi
- niskie ciśnienie krwi
- niskie tętno
- niewyjaśniona niepłodność (przed menopauzą)
Objawy typowe dla menopauzy
- uderzenia gorąca i nocne poty
- nieregularne miesiączki lub ich całkowity zanik
- suchość pochwy i ból podczas współżycia
- zwiększona drażliwość hormonalna (nagle zmieniający się nastrój)
- wzrost poziomu cholesterolu LDL (szczególnie po menopauzie)
- zaburzenia snu związane z nocnymi potami
Dlaczego warto zbadać tarczycę w okresie menopauzy?
Wiele kobiet w okresie klimakterium cierpi równocześnie na utajoną lub nieleczoną niedoczynność tarczycy – często związaną z chorobą Hashimoto. To autoimmunologiczne schorzenie może się uaktywnić właśnie w okresie silnych zmian hormonalnych. Szacuje się, że nawet 1 na 5 kobiet po 50. roku życia ma podwyższone TSH2.
Zalecane badania:
- TSH (hormon tyreotropowy) – podstawowy wskaźnik funkcji tarczycy
- FT4 i FT3 – poziom wolnych hormonów tarczycowych
- anty-TPO i anty-TG – przeciwciała typowe dla Hashimoto
- USG tarczycy – ocena struktury i obecności zmian
Co, jeśli obie rzeczy występują jednocześnie?
To wcale nie jest rzadkość. W takim przypadku konieczne jest kompleksowe podejście:
- kontrola poziomu TSH i ewentualne leczenie lewotyroksyną
- zastosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) lub fitohormonów, jeśli są wskazania
- dieta wspierająca tarczycę i układ hormonalny (bogata w jod, selen, cynk, witaminę D)
- monitorowanie samopoczucia i reakcji organizmu na leczenie
Ważne: leczenie HTZ i tarczycy powinno być prowadzone pod nadzorem dwóch różnych specjalistów – ginekologa i endokrynologa – którzy współpracują ze sobą.
Podsumowanie
Objawy niedoczynności tarczycy i menopauzy często się pokrywają, co może prowadzić do pomyłek diagnostycznych. Kobiety w wieku okołomenopauzalnym powinny mieć rutynowo sprawdzany poziom hormonów tarczycy, zwłaszcza jeśli skarżą się na objawy depresyjne, zmęczenie i przyrost wagi. Świadoma diagnostyka pozwala nie tylko poprawić jakość życia, ale też zapobiec poważniejszym powikłaniom zdrowotnym w przyszłości.
Przypisy
1 Poppe K et al. Thyroid disorders in the elderly. Rev Endocr Metab Disord. 2009;10(2):131–142.
2 Vanderpump MPJ. The epidemiology of thyroid disease. Br Med Bull. 2011;99(1):39–51.
3 Spencer CA et al. National Health and Nutrition Examination Survey data. Thyroid. 2005;15(3):210–220.
4 Davis SR et al. Diagnosis and management of menopause: The Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2015;100(11):3975–4011.