Menopauza to naturalny etap w życiu każdej kobiety, związany z zakończeniem aktywności hormonalnej jajników. Wokół niej narosło wiele mitów, zwłaszcza dotyczących wieku rozpoczęcia i czasu trwania objawów. Czy menopauza zaczyna się nagle? Ile lat może trwać? Kiedy uznaje się, że się zakończyła? W tym artykule odpowiadamy na najczęstsze pytania, rozwiewając wątpliwości i pomagając zrozumieć, czego można się spodziewać.
Co to jest menopauza?
Menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety, po której przez kolejne 12 miesięcy nie występuje krwawienie. Jest to moment, a nie proces — ale poprzedza ją długi okres przejściowy zwany perimenopauzą, a po niej następuje postmenopauza. Cały ten cykl hormonalnych zmian trwa zwykle kilka lat.
W jakim wieku zaczyna się menopauza?
- Średni wiek menopauzy w Polsce to około 51 lat
- U 95% kobiet menopauza występuje między 45. a 55. rokiem życia
- Jeśli następuje przed 40. rokiem życia, mówimy o przedwczesnej menopauzie (POI)
- Między 40. a 45. rokiem życia – to menopauza wczesna (early menopause)
Wiek menopauzy zależy głównie od:
- genetyki (wiek menopauzy matki i babci)
- palenia papierosów (może przyspieszyć menopauzę o 1–2 lata)
- chorób autoimmunologicznych
- leczenia onkologicznego (chemioterapia, radioterapia)
- masy ciała i stylu życia
Jak długo trwa menopauza i objawy z nią związane?
Menopauza jako moment trwa jeden dzień – to data ostatniej miesiączki.
Ale objawy i zmiany hormonalne rozciągają się na kilka lat:
1. Perimenopauza (okres przejściowy)
- zaczyna się zwykle między 40. a 48. rokiem życia
- trwa od 2 do nawet 10 lat
- pojawiają się: nieregularne cykle, uderzenia gorąca, spadki nastroju, zaburzenia snu
2. Menopauza (moment ostatniej miesiączki)
- rozpoznawana retrospektywnie – po 12 miesiącach bez krwawienia
- przeciętny wiek: 51 lat
3. Postmenopauza (życie po menopauzie)
- zaczyna się po menopauzie i trwa do końca życia
- część objawów (suchość pochwy, osteoporoza) może się nasilać z wiekiem
- objawy naczynioruchowe (uderzenia gorąca) zwykle ustępują w ciągu 3–5 lat, ale u części kobiet trwają dłużej⁽¹⁾
Ile trwają objawy menopauzy?
- Uderzenia gorąca i poty nocne – średnio 4–7 lat, ale mogą występować nawet 10 lat lub dłużej u 20–30% kobiet⁽²⁾
- Bezsenność, zmienność nastroju – zwykle towarzyszą perimenopauzie i pierwszym latom postmenopauzy
- Suchość pochwy i spadek libido – mogą się utrzymywać latami, a nawet nasilać bez leczenia
- Zaburzenia metaboliczne i kostne – rozwijają się stopniowo w postmenopauzie, często bez objawów
Kiedy zakończy się menopauza?
Menopauza sama w sobie trwa tylko chwilę, ale jeśli pytamy o czas trwania objawów, to:
- najbardziej uciążliwe objawy zwykle trwają od 2 do 7 lat
- u części kobiet ustępują szybciej (szczególnie przy wczesnej interwencji: dieta, HTZ, styl życia)
- niektóre objawy (np. suchość pochwy, osteoporoza) mogą się utrzymywać do końca życia bez leczenia
Nie ma jednego sztywnego momentu zakończenia „okresu menopauzalnego” – dla każdej kobiety będzie to indywidualna droga.
Czy można przewidzieć wiek menopauzy?
Nie da się dokładnie przewidzieć wieku menopauzy, ale są pewne wskaźniki:
- wiek menopauzy matki i sióstr – silny czynnik genetyczny
- poziom AMH (hormonu antymüllerowskiego) – niski poziom może świadczyć o zbliżającej się menopauzie
- zaburzenia cyklu i objawy perimenopauzy – wskazują na rozpoczęty proces
Nie ma jednak testu, który jednoznacznie powie, „kiedy dokładnie nastąpi twoja menopauza”.
Menopauza to naturalny, ale złożony proces. Zwykle zaczyna się między 45. a 55. rokiem życia, a objawy mogą trwać od kilku do kilkunastu lat. Dla wielu kobiet jest to wyzwanie – zarówno fizyczne, jak i emocjonalne. Zrozumienie, kiedy i jak przebiega menopauza, pomaga się do niej przygotować i przejść ją łagodniej. Kluczowe są świadomość, profilaktyka i odpowiednie wsparcie – zarówno medyczne, jak i psychiczne.
Przypisy
- Freeman EW et al. Duration of menopausal hot flushes: a longitudinal study. JAMA Intern Med. 2015.
- Avis NE et al. Duration of menopausal vasomotor symptoms over the menopause transition. JAMA Intern Med. 2015.